Een initiatief van Groenegraf.nl
De wereldberoemde Duitse schrijver en filosoof Johann Wolfgang von Goethe zei ooit: "Het beste dat de geschiedenis ons nalaat, is het enthousiasme dat zij veroorzaakt." En zo is het. Het verleden inspireert en is de basis van ons heden en onze toekomst. Stichting Groenegraf.nl heeft zich ten doel gesteld de geschiedenis van Baarn en haar oude bewoners tot leven te brengen. Dat doet zij door middel van publicaties op haar website (geheugenvanbaarn.nl), het uitgeven van boeken en artikelen in lokale tijdschriften en kranten. Een team aan vrijwilligers werkt dagelijks aan onze website. Zij vullen gegevens aan en schrijven verhalen over oud Baarn.
De doelstelling van onze stichting luidt als volgt: Het naspeuren en optekenen van de geschiedenis van Baarn en omstreken en het verspreiden van kennis met betrekking tot de geschiedenis van Baarn en omstreken door middel van een (eigen) website, het uitgeven van (informatieve) boeken en overige publicaties.
Eric van der Ent
Wie leefden en woonden in Baarn? Wat beleefden ze?
Maandag 9 mei 2022
Nu zou het niet meer in ons opkomen om fabrieken waar met chemicaliën gewerkt wordt in de bebouwde kom te vestigen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog deed men daar niet moeilijk over. Echter de gemeente Baarn hield een behoorlijke kater over aan de gevolgen van het geven van de toestemming voor de vestiging van Zilgroba en Galvanisch Bedrijf Eemland. Hier leest u het verhaal achter deze fabrieken.
|
Villa Veltheim (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
|
(Coll. Geheugenvanbaarn.nl) |
Zilgroba
In 1947 besloot Goos Groen uit het bedrijf te stappen om een nieuwe onderneming genaamd Zilgroba te starten. Het grote souterrain van Villa Veltheim, Kerkstraat 1, werd de vestigingsplek. Daar verzilverde hij kleine metaalwaren zoals lepeltjes, armbanden en sigarettenkokers. Een half jaar later verkocht hij het metaalversieringsbedrijf aan Cornelis van Kasbergen (1902-1983) uit Hilversum die het bedrijf in Villa Veltheim voortzette onder de naam Galvanisch Bedrijf Eemland. Over deze onderneming later meer.
|
De Baarnsche Manege aan de Torenlaan, later in gebruik genomen als bedrijfsruimte voor Zilgroba. (Coll. Geheugenvanbaarn.nl) |
De buurtbewoners waren niet blij met deze uitbreiding. Goos Groen had beloofd het fabrieksterrein met een beplanting van coniferen af te sluiten om de onesthetische aanblik te maskeren. Volgens omwonenden duurde het te lang voordat met de aanplanting begonnen werd. Bovendien werden de armaturen met celluloseverf bespoten. Om de chemische lucht van die verf af te voeren waren er twee grote ventilatoren geplaatst. Verse lucht werd middels een compressor aangevoerd.
|
De hallen van Zilgroba in 1949. Het witte gebouw in het midden is de oude manege, rechts boven Peking. (Coll. Geheugenvanbaarn.nl) |
|
Het personeel van Zilgroba rond 1950. Op het hoogtepunt waren daar 115(!) medewerkers actief. (Coll. Rob ten Kulve) |
|
Mees ten Kulve (Coll. Rob ten Kulve) |
|
(Coll. Rob ten Kulve) |
Zilgroba had echter haar langste tijd in Baarn wel gehad. Groen verkocht de hallen aan Philips die op die plek de succesvolle Philips Phonographische Industrie startte. Zilgroba verhuisde naar Amersfoort naar het gloednieuwe industrieterrein bij de Amsterdamseweg. De gemeente Amersfoort bouwde daar nieuwe bedrijfshallen en verhuurde die tegen gunstige tarieven om bedrijven van buiten Amersfoort aan te trekken.
|
(Baarnsche Courant 1950) |
De meeste Baarnse personeelsleden verhuisden mee. Helaas ging het met het bedrijf in Amersfoort bergafwaarts. In 1955 werd het faillisement uitgesproken en drie jaar later wordt de boel geveild.
|
De hallen van Zilgroba aan de Amsterdamseweg in Amersfoort. (Coll. Archief Eemland) |
|
Het personeel aan het werk in de hallen van Zilgroba. (Coll. Rob ten Kulve) |
|
Een advertentie van Zilplavo N.V. uit 1968 |
Galvanisch Bedrijf Eemland
Toen Zilgroba verhuisde van Villa Veltheim naar de Oosterstraat, deed Goos Groen zijn activiteiten over aan Cornelis van Kasbergen uit Hilversum. Cornelis was al een half jaar bedrijfsleider bij Zilgroba en had daarvoor al ruime ervaring als metaalslijper. Van Kasbergen ging door onder de naam Galvanisch Bedrijf Eemland. Hij had al snel door dat het verzilveren van theelepeltjes voor particulieren financieel geen zoden aan de dijk zette en legde zich toe op het galvaniseren van metalen producten die door grote bedrijven gemaakt en verwerkt werden. Grote klanten werden aangetrokken, zoals rijwielfabriek Favro uit Uden, F.A.M. Stofzuigerfabriek, Haardenfabriek Tromp, N.V. Ahrend Globe uit Hilversum, fabrikant van boekhoudkasten, apparatenfabriek Mirani uit Soest en D.M.F. Motorenfabriek uit Driebergen. Zoon Gerrit van Kasbergen (1926-2008) werd mede-directeur en inmiddels had het bedrijf zo’n 15 personeelsleden. Het souterrain van Veltheim werd te klein.
|
De Galvanische Industrie “Eemland” aan de Kampstraat, nog in volle glorie. (Coll. Geheugenvanbaarn.nl) |
In 1958 verhuisde het bedrijf naar de Kampstraat in een pand dat de jaren daarvoor dienst gedaan had als opslagruimte voor motorenfabriek Bach uit Soest. De fabriek bestond uit twee afdelingen. In de aan het kantoor grenzende afdeling stonden chemische baden waarin het metaal veredeld werd. Daarachter lag de slijperij met een afzonderlijke ruimte voor de ontvettingsbaden. In de galvanische afdeling kwam een nieuw chroombad van 4000 liter en een glas-nikkelbad van 2500 liter zodat men zelfs grote autobumpers van een nieuwe chroomlaag kon voorzien.
In 1983 overleed Van Kasbergen sr. Gerrit Leendert Vierbergen (1938-1987) nam het bedrijf over en werd directeur. Het pand en de grond bleven eigendom van de familie Van Kasbergen. In 1987 moest de vergunning op basis van de Hinderwet verlengd worden. Vierbergen diende de aaxnvraag bij de gemeente in, maar de buurt kwam in opstand. Onderzocht werd of de bodem op het terrein verontreinigd was. De testresultaten vielen mee. De bodem was weliswaar verontreinigd, maar leverde geen gevaar op voor de volksgezondheid. Kort nadat dhr. Vierbergen de vergunning aanvroeg overleed hij. Het bedrijf werd daarna geleid door de weduwe Vierbergen.
|
Geen vergunning meer voor Galvanisch Bedrijf Eemland (Baarnsche Courant 1988) |
|
2019: Het einde van tijdperk. De sloop van het fabriekspand van Galvanisch Bedrijf Eemland. (Foto: Caspar Huurdeman) |
|
De nieuwbouwwoningen aan de Kampstraat op de plek van Galvanisch Bedrijf Eemland (2022) (Foto: Geheugenvanbaarn.nl) |
Dank aan Rob ten Kulve voor de prachtige foto’s van personeel en fabriek Zilgroba.
- Johann Wolfgang von Goethe
Duits schrijver en filosoof
Das Beste, was wir von der Geschichte haben,
ist der Enthusiasmus, den sie erregt.